Jaja, die Rudolf, die was niet op zijn achterhoofd gevallen!
Bedenk daarbij: dit sprak hij uit op 30 november 1918.

“Er bestaat iets hoogst onnatuurlijks in het sociale bestel, namelijk dat geld zich vermeerdert als je het alleen maar hebt. Je zet het op de bank en je krijgt rente. Dat is het onnatuurlijkste wat maar kan bestaan, het is eigenlijk enorm onzinnig. Je doet helemaal niets, je zet je geld op de bank – geld dat je misschien ook niet door arbeid maar door een erfenis hebt gekregen – en je krijgt daarvoor rente. Dat is volkomen onzinnig!”

In de afgelopen dagen ontvingen de leden van ‘de Werkgemeenschap’ de uitnodiging om zich in een komende vergadering uit te spreken over een voorstel de Werkgemeenschap op te heffen. Uit de uitnodiging wordt niet duidelijk van wie het voorstel afkomstig is en op welke gronden het gedaan wordt.

Welke ‘Werkgemeenschap’, vraagt u zich misschien af?

“We moeten beweeglijke begrippen hebben maar dat willen de mensen niet, die willen liever vaste begrippen die al van een etiketje voorzien zijn. Zij willen in hun denken niet tot in de werkelijkheid komen. Want als dat niet zo zou zijn, dan zou het niet gebeuren dat de mensen bijvoorbeeld opmerken: ‘de antroposofie bevalt me heel goed maar van die driegeleding wil ik niets weten’. – Wie zo praat, lijkt te bedoelen: ‘het geestelijke, ja, daar interesseer ik mij voor maar het geestelijke mag natuurlijk niet met het politieke te maken hebben; het geestelijke moet volledig onafhankelijk van het politieke zijn’.

Hoera voor degene die er in slaagt eindeloos genuanceerd, geduldig en hoffelijk te zijn. Desondanks  is het echter wel zaak in het oog te houden waar het eigenlijk om gaat. En om de vraag te stellen of het vruchtbaar is om eindeloos genuanceerd, geduldig en hoffelijk te blijven.

“Bij de gelegenheden dat ik in de afgelopen jaren moest spreken tijdens één van de jaarfeesten, of dat nou met Kerst, met Pasen of met Pinksteren was, voelde ik mij steeds gedwongen te benadrukken dat we in onze tijd niet meer het recht hebben deze feesten op de oude, traditionele wijze te vieren. Want wanneer wij ons op die manier het grootse en verhevene dat in de ontwikkeling is opgetreden herinneren, vergeten we het leed en de ellende die in onze tijd heersen. Juist op basis van een geestelijke wereldbeschouwing zoals de onze, hebben we de verplichting om alle ondergangsverschijnselen die in onze cultuur leven tot aan de kerstboom binnen te laten stromen. Het is onze plicht ook de geboorte van Christus zo in ons hart en in onze ziel op te nemen  dat wij de verschrikkelijke ondergangstendenzen die de mensheid in hun greep proberen te krijgen, niet vergeten.”

Rudolf Steiner op 25 december 1919 (GA 195)
[Afbeelding: Lilian van der Stap, Licht dat verlicht de wijze koningshoofden]

Als het ons lukt de economie zodanig in te richten dat deze zijn ware functie vervult… komt de juiste prijs ‘vanzelf’ naar boven.
Dat is zo ongeveer de conclusie in onderstaande blog De juiste prijs, goed voor u! die op de website van de Summer Foundation werd gepubliceerd:

In het vorige blogbericht liet ik zien hoe we in vijf stappen tot ‘de juiste prijs’ kunnen komen. Bovendien bleek, dat het feitelijk niet zo moeilijk is om die vijf stappen uit te voeren. Zeker niet in onze tijd, waarin het dankzij de moderne technologie mogelijk is héél veel gegevens héél snel op een rijtje te krijgen en waarin we ons bovendien nagenoeg direct kunnen verbinden met mensen van over de hele wereld.

Dat wat nu complementair geld genoemd wordt, was in het verleden heel gewoon ‘geld’: eeuwenlang hadden steden of regio’s hun eigen munt waarmee binnen de ‘eigen economie’ betaald kon worden. Daarnaast was er ook ander geld, dat vooral gebruikt werd om te handelen met goederen van buiten de eigen economie. Pas in de afgelopen eeuwen is dit regionale geld verdwenen en maakte plaats voor de nationale munt. Een volgende stap in dit proces wordt gevormd door de euro: een munt die in verschillende staten de wettelijk erkende ‘nationale munt’ is.

Altijd echter, werd hier of daar geprobeerd naast het nationale geld ‘complementaire geldsystemen’ op te zetten. Complementair geld, ook wel ‘community currency’ genoemd (gemeenschapsgeld) kan om verschillende redenen interessant zijn; het kan bijvoorbeeld worden ingezet om de economische ontwikkeling in een regio te versterken, om ombenutte capaciteit van bedrijven in beweging te brengen of om het sociale klimaat te versterken.